2 Ocak 1935 Soyadı Kanunu Yürürlüğe Girdi

 Soyadı Kanunu, her Türk vatandaşına bir soyadı taşıma yükümlülüğü getiren 2525 sayılı kanundur. Kanun, 21 Haziran 1934 tarihinde kabul edilmiş, 2 Temmuz 1934 tarihinde Resmî Gazete 'de yayımlanmış ve 2 Ocak 1935′te yürürlüğe girmiştir. 

Soyadı Kanunu Hangi Olay Sonrası Çıkarıldı ? 

Temsil Heyeti'ndeki 9 Mehmet ismi zorlukların yaşanacağını gösterdi” Soyadı Kanunu'nun birkaç önemli noktası olduğunu belirten Prof. Dr. Kızıltoprak, bunun başında Türk toplumunun kendi kültürünü, kendi değerini kaybetmeden yaşadığı çağın gerekliliğini yerine getirme gayretinin bir sonucu olduğunu söylüyor. “Burada Mustafa Kemal Paşa'nın büyük bir önderliği, liderliği söz konusudur. Mustafa Kemal Paşa daha millî mücadele döneminde temsil heyetinin Sivas'a gidişi sırasında kendisine refakat edecek rütbeli askerlerin listesine baktığında 9 tane Mehmet ismini görmüş. Burada orduya ve millete hizmet edecek kişiler arasında görevlendirme ve tanıma noktasındaki zorlukları görmüş. İsim benzerliklerinden doğacak vahim hataların milli mücadeleyi daha başından etkileyeceğini düşünmüş.” 

Soyadı Kanunu Neden Çıkarıldı ? 

Soyadı Kanun ile herkese adının sonuna bir soyadı kullanma zorunluluğu getirilmiş, söylerken ve yazarken adın önce, soyadının sonra kullanılması düzenlenmiştir. Soyadı Kanunu’nun amacı, yüzyıllardır kullanılan din, mezhep, sosyal statü ve akrabalık bağına dayalı unvanları kaldırarak ayrımsız, ayrıcalıksız bir toplum oluşturmak, resmi işlemleri kolaylaştırmak ve Cumhuriyet'in eşitlikçi halkçılık politikasına uygun, yenilikçi bir düzenleme yapmaktır. Kanun amacına ulaşmıştır. Atatürk, Soyadı Kanunu’na özel önem vermiş ve çevresindeki birçok kişinin soyadını bizzat önermiştir. Soyadı Kanunu'nun çıkmasından 5 ay sonra 24 Kasım 1934 tarihinde TBMM tarafından oy birliği ile kabul edilen 2587 Sayılı Kanun le Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'e "Atatürk" soyadı verilmiştir.

ATATÜRK’ÜN VERDİĞİ İSİMLER VE SOYADLARI 

Soyadı Kanunu çıktıktan sonra herkes soyadını Atatürk’ten almak hevesinde idi. O'da karşısındakinin hal tercümesine ve başından geçen vakalara uygun bir soyadı takardı. Yazar Falih Rıfkı Bey Atay soyadını almıştı. Kendisi şöyle anlatır: “Ben bir sabah drama dergisini açmış, ilk sayfalarda en sevimli kelimeyi soyadı almaya karar vermiştim. Atay o sabahki seçmemin eserdir. Hemen gazetedeki yazılarıma da yeni imzamı koymaya başladım, 

Atatürk bir akşam serzenişte bulundu: “Sen kendine soyadı bulmayı bırakmadın” dedi. “Her gün yazıyorum, sizin bu işe ne kadar değer verdiğinizi bildiğimden bir gün bile geç kalmak istemedim.” şeklînde cevaplar. 

Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa aile geleneği olduğu için “Çakmak” soyadında ısrar etti. Atatürk hiç hoşlanmadı ama kendisini kırmadı. “Çakmak… Bir Komutan için hiç de hoş değil!...”demişti.

SOYADI GÜNLERİYLE İLGİLİ BİR ANI 

Dil davası le uğraşmayanlardan ve Dış İşleri Bakanlığı yüksek memurlarından Osman Grand Saf fakat içi dışı bir, fakat içi de dışı da düzgün bir insandı. Grandi, Mussolini'nin Dış İşleri Bakanının adı idi. Bir akşam Atatürk kendisine “Ne taşıyorsunuz bu soyadını” diye sorar: 

-“Çok eskidir, tarihidir, efendim” diye cevap verir. 

Atatürk 

-“Ne imiş tarihi bakalım?” der. 

-“Efendim cedlerimizden biri gemi ile Mısır’dan geliyormuş, teknenin kaptanı imiş, yolda büyük bir fırtına çıkmış, imdat gelinceye kadar içindekilerin hepsi boğulmuşlar. Fakat; ceddim grandi direğine çıktığı için kurtulmuş soyadımızın hikayesi budur.” 

Atatürk 

-“Ne? Ne? Bütün gemidekiler boğulduktan sonra yalnız kendi canını kurtaran kaptanın hatırası mı olur? Beyefendi yalnız bu sebeple bırakınız da bir Türkçe ad takınız…” der. 

AKATÜRK 

Latife Hanım'ın büyük dayısı olan İzmir’in Eski Belediye Başkanlarından Ragıp Paşa’nın Kızı Ayşe Talia hanım ile evli olan damadı Al Rıza Bey’e Atatürk “Akatürk” soyadını verir. 

ALTAY 

Atatürk General Fahrettin Altay’a 9 Türk generalleri arasında en uzun boylu olduğu için Altay Dağına benzetmek isteği ile bu soyadını vermiştir. 

BOZKURT 

2 Ağustos 1926 tarihinde, Ege Deniz'inin uluslar arası sularında (Midilli adası yakınlarında), “Bozkurt” adlı kömür yüklü Türk gemisi ile “Lotus” adlı Fransız ticaret gemisi çarpıştı. Bozkurt Gemisi battı ve 8 Türk gemicisi de kayboldu. Lotus gemisi, Bozkurt Gemisi'nin birkaç tayfasını ve kaptanını kurtararak İstanbul’a gelmişti. Bu sırada, kazada ölenlerin ailelerini şikayet üzerine başlatılan soruşturma sırasında, Bozkurt gemisinin kaptanı Hasan ve Lotus gemisinin kaza sırasındaki görevli süvarisi Desmons tutuklandılar. Yapılan yargılama, 15 Eylül’de sonuçlandı; dikkatsizlik ve tedbirsizlik ölüme neden olmaktan Hasan 4 ay hapis ve Desmons da 80 gün hapis ve 22 lira para cezasına çarptırıldılar. Fransa, kendi vatandaşını Türk mahkemesinin yargılamasına şiddetle karşı çıkmış ve hemen serbest bırakılmasını istemişti. Türkiye, Fransa’nın verdiği notayı reddederek; Türk adliyesinin bu davaya bakmaya hakkı olduğunu ve bağımsız mahkemenin aldığı kararın değiştirilmesinin mümkün olmadığını ileri sürdü. Daha sonra, her iki ülke arasında anlaşarak, konuyu Lahey Uluslar arası Adalet Divanı’na götürmeye karar verdiler.(1927) Bozkurt-Lotus Davasının uluslar arası bir nitelik kazanması sonucunda, Türkiye'yi dönemin Adliye Vekili ve Hukuk Devrimi’nin Mimarı Mahmut Esat savunmak istedi. Lahey’de Türkiye'yi başarılı bir şekilde savunan ve Adalet Divanı’na Türk tezini kabul ettiren Mahmut Esat’ın bu davayı kazanmasıyla birlikte, devletler arası hukuk alanında Türkiye'nin Batı devletleri ile eşit düzeyde olduğu eylemsel olarak ispatlanmış oldu. Mahmut Esat’ın bu başarısı nedeniyle Atatürk, Ona “Bozkurt” soyadını verdi.

Kaynakça 

hps://hukukbook.com/soyad-kanunu-lakap-ve-unvanlarn-kaldrlmas-hakknda-kanun/ 

hps://tr.m.wkpeda.org/wk/Soyadı_Kanunu 

hps://www.trthaber.com/haber/turkye/cumhuryetn-kultur-devrm-soyad-kanunu 

hps://www.mllyet.com.tr/molatk/tarh/soyad-kanunu-neden-ckarld

hps://steataturk.com/g/cerk/Ataturkun-Verdg-Ismler-ve-Soyadlar 

HAZIRLAYAN: 

Ecrin Duru Kurt 

Ela Eylül Barut