26 Ocak 1699 Karlofça Antlaşması

Karlofça Antlaşması, 26 Ocak 1699 tarihinde Osmanlı Devleti ile Avusturya, Lehistan, Venedik ve Rusya arasında imzalanmıştır. Bu antlaşma, Osmanlı Devleti'nin Avrupa’daki ilk büyük çaplı toprak kaybını kabul ettiği ve fetih politikasından savunmaya geçtiği bir dönemi simgeler. II. Viyana Kuşatmasının (1683) başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, Osmanlı ordularının Kutsal İttifak (Avusturya, Lehistan, Venedik ve Rusya) güçleri karşısında yenilgiye uğradığı savaşlar bu antlaşmayla sona ermiştir. Karlofça Antlaşması, Osmanlı’nın yükseliş döneminin sonu ve gerileme döneminin başlangıcı olarak kabul edilir.

Tarihsel Arka Plan 

II. Viyana Kuşatması sırasında Osmanlı ordusu, Avrupa’nın güçlü savunma sistemleri ve birleşik güçleri karşısında başarısızlığa uğramıştı. 1683-1699 yılları arasında süren savaşlar, Osmanlı’nın bu kuşatmadan sonra topraklarını koruma mücadelesiyle devam etti. Ancak, Osmanlı’nın ardı ardına yenilgiler alması ve 1697 Zenta Muharebesi’nde Avusturya’ya karşı ağır bir mağlubiyet yaşaması, barış görüşmelerine zemin hazırladı. Müzakereler, Sırbistan’ın Karlofça Kasabası’nda gerçekleştirilmiş ve yaklaşık üç ay süren tartışmalar sonucunda nihai antlaşma imzalanmıştır.

Antlaşmanın Maddeleri 

Karlofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Avrupa’daki önemli topraklarını kaybetmiştir. Bu kayıplar şunlardır: 

1. Avusturya’ya Verilen Topraklar: Osmanlı, Macaristan’ın büyük kısmı ve Erdel (Transilvanya) bölgelerini Avusturya’ya bırakmıştır. Bu durum, Osmanlı’nın Orta Avrupa’daki üstünlüğünü tamamen sona erdirmiştir. 

2. Lehistan’a Verilen Topraklar: Podolya ve Ukrayna, Lehistan’a verilmiştir. Bu bölgeler Osmanlı Devleti için Karadeniz’e açılan stratejik bir geçit olarak önemliydi. 

3. Venedik’e Verilen Topraklar: Osmanlı, Mora Yarımadası ve Dalmaçya kıyılarındaki bazı bölgeleri Venedik’e bırakmıştır. Bu, Akdeniz’deki Osmanlı hâkimiyetinin zayıflamasına yol açmıştır. 

4. Rusya ile Durum: Rusya ile olan sınır sorunları Karlofça’da tam anlamıyla çözülmemiştir. Bunun sonucunda, bir yıl sonra 1700 İstanbul Antlaşması imzalanmış ve Azak Kalesi Ruslara bırakılmıştır.

Antlaşmanın Önemi 

Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin siyaseti, ekonomisi ve toplumu üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Bu etkiler şu başlıklar altında değerlendirilebilir:

1. Osmanlı’nın Gerileme Dönemi Başladı: Osmanlı, Karlofça Antlaşması ile Avrupa’daki üstünlüğünü kaybetmiş ve genişleme yerine topraklarını savunmaya yönelik bir döneme geçmiştir. 

2. Diplomatik Müzakereler Dönemi: Bu antlaşma, Osmanlı Devleti’nin ilk kez bir savaşın ardından diplomatik müzakerelerle toprak kaybını kabul etmesi açısından önemlidir. 

3. Avrupa’da Güç Dengesi Osmanlı Aleyhine Değişti: Avrupa’da Kutsal İttifak güçlerinin birleşik hareketi, Osmanlı’nın artık büyük bir tehdit olarak algılanmadığını ve Batı’nın üstünlük kurduğunu göstermektedir. 

4. Rusya’nın Yükselişi: Karlofça Antlaşması’ndan sonra Rusya, Karadeniz’e ulaşmak ve Osmanlı üzerindeki etkisini artırmak için adımlar atmaya başlamış ve önemli bir güç haline gelmiştir. 

5. Osmanlı’nın Akdeniz’deki Etkisinin Azalması: Mora ve Dalmaçya’nın kaybı, Osmanlı’nın Akdeniz üzerindeki stratejik üstünlüğünü zayıflatmıştır. 

Sonuç 

Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin Avrupa karşısındaki gerileyişini resmileştiren bir dönüm noktasıdır. Bu antlaşma, Osmanlı’nın daha önceki fetih politikasını bırakıp savunma odaklı bir dış politika izlemeye başlamasına yol açmıştır. Ayrıca, Osmanlı’nın iç yönetiminde ekonomik ve askeri reformların gerekliliğini ortaya koymuş, bu reformlar gerileme döneminin ilerleyen safhalarında daha belirgin hale gelmiştir.

Kaynakça 

1. TDV İslâm Ansiklopedisi, "Karlofça": https://islamansiklopedisi.org.tr/karlofca 

2. Vikipedi, "Karlofça Antlaşması": https://tr.wikipedia.org/wiki/Karlof%C3%A7a_Antla%C5%9Fmas%C4%B1 

3. Sabah Gazetesi, "Karlofça Antlaşması nedenleri ve sonuçları": https://www.sabah.com.tr 

4. Hürriyet Gazetesi, "Karlofça Antlaşmasının tarihi ve önemi": https://www.hurriyet.com.tr 

5. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, "Osmanlı Tarihi", Türk Tarih Kurumu Yayınları 

HAZIRLAYAN: 

Zeynep Su Duman 

Ezel Koçak