1 Temmuz1926 Kabotaj Kanun

 

GİRİŞ

1926 Kabotaj Kanunu, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra uygulamaya koyduğu en stratejik yasal düzenlemelerden biridir. Bu kanun, denizlerde tam bağımsızlık anlayışının hukuki dayanağını oluşturmuş, aynı zamanda ekonomik ve siyasi bağımsızlık yolunda atılan çok önemli bir adım olmuştur. Osmanlı’nın yüzyıllar boyunca yabancı devletlere tanımak zorunda kaldığı imtiyazlara son veren bu yasa, modern Türkiye’nin denizcilik alanında kendi ayakları üzerinde durma kararlılığının somut bir göstergesidir.

· TARİHSEL ARKA PLAN

OSMANLI DÖNEMİ'NDE KABOTAJ

-Osmanlı İmparatorluğu, 1838 Balta Limanı Ticaret Anlaşması ile İngiltere’ye ve ardından diğer Avrupa devletlerine ticari ayrıcalıklar tanımıştı.

-Bu anlaşmalar çerçevesinde "kapitülasyonlar" adı verilen haklar sayesinde yabancı devletlerin gemileri Osmanlı karasularında serbestçe ticaret yapabiliyordu.

-Sonuç olarak Osmanlı limanlarında ticari faaliyetlerin büyük bir bölümü İngiliz, Fransız, İtalyan gibi yabancı bayraklı gemiler tarafından yürütülmekteydi.

-Bu durum, yerli denizcilik sektörünü neredeyse tamamen yok etmişti. Türklerin kendi deniz taşımacılığına katılımı çok sınırlıydı.

Cumhuriyet’in Kuruluşu ve Ekonomik Bağımsızlık

-Türkiye Cumhuriyeti'nin 1923’te kurulmasının ardından, siyasi bağımsızlığın yanında ekonomik bağımsızlık da en  büyük hedeflerden biri haline geldi.

-Lozan Antlaşması (1923) ile kapitülasyonlar kaldırılmış olsa da, bazı geçiş süreçleri gerekiyordu.

-Denizcilik alanında tam bağımsızlık için bir kanuna ihtiyaç vardı: Bu ihtiyaç Kabotaj Kanunu ile giderildi.

KABOTAJ KANUNU NEDİR?

Kabotaj, bir devletin kendi karasularında, limanları arasında taşıma, yükleme, yolcu taşıma ve diğer denizcilik hizmetlerini yalnızca kendi vatandaşlarına ve kendi bayraklı gemilerine tanıma hakkıdır. 1926 Kabotaj Kanunu, bu hakkı Türk milletine tanımıştır.

KANUNUN TEMEL MADDELERİ:

1-Türkiye kıyıları arasında yük ve yolcu taşıma hakkı sadece Türk gemilerine aittir.

2-Türkiye limanları arasında denizcilikle ilgili her türlü hizmet (rehberlik, römorkaj, liman işleri) sadece Türk vatandaşları ve Türk bayraklı gemiler tarafından yapılabilir.

3-Yabancı bayraklı gemiler, Türkiye’nin iç sularında ve kıyı ticaretinde faaliyet gösteremez.

NEDEN ÖNEMLİYDİ?

Bu kanun, sadece bir ekonomik düzenleme değil, aynı zamanda millî egemenliğin ve bağımsızlığın ilanı anlamına geliyordu

STRATEJİK ÖNEMİ:

Ekonomik Bağımsızlık: Deniz ticareti gelirlerinin Türk vatandaşları ve şirketleri tarafından elde edilmesi sağlandı.

Milli Denizcilik Sanayisi: Yerli gemicilik teşvik edildi, tersaneler gelişmeye başladı.

Eğitim ve İstihdam: Türk denizcilerin eğitilmesi ve istihdam edilmesi için altyapı oluşturuldu.

Limanların Gelişmesi: Limanlar modernize edilmeye başlandı ve Türk kontrolüne geçti.

KABOTAJ BAYRAMI 

KABOTAJ Kanununun kabülü ile birlikte her yıl 1 Temmuz,''Denizcilik ve Kabotaj Bayramı'' olarak  kutlanmaya başlandı.

KUTLAMALARIN AMACI:

-Türk milletinin denizlerdeki egemenliğini hatırlatmak,

-Denizciliğin önemini vurgulamak,

-Yeni nesillere deniz sevgisini ve denizciliği aşılamak.

SONUÇ VE ETKİLERİ

Kabotaj Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte:

-Türk gemiciliği gelişmeye başladı,

-Türk bayraklı gemilerin sayısı arttı,

-Türkiye kendi denizcilik politikasını şekillendirme gücüne kavuştu,

Yerli denizcilik şirketleri kurulmaya başladı (örneğin Deniz Nakliyat T.A.Ş. gibi),

-Ulaştırma ve Ticaret Bakanlığı gibi yapılar denizcilik alanında daha etkin hale geldi.

Ekstra Bilgi: Kabotaj Hakkı Uluslararası Hukukta da Vardır

-Her ülkenin kendi karasularında kabotaj uygulama hakkı vardır.

-Bu, uluslararası hukukta devletlerin deniz üzerindeki egemenlik haklarından biri olarak tanınır.

-Avrupa’da da Fransa, İngiltere, Almanya gibi ülkelerde kabotaj yabancı gemilere kapalıdır.

KAYNAKÇA

1.  https://www.resmigazete.gov.tr/

2. https://dergipark.org.tr/

1. https://denizcilik.uab.gov.tr

 Elif Beyza KEÇECİ